درس یازدهم علوم هشتم: کانی ها

مواد اولیهٔ سازندهٔ وسایل، تجهیزات و امکانات ما همگی بخشی از مواردی هستند که به طور مستقیم و غیر مستقیم از مواد سازندهٔ سنگ کره به دست می آیند.

کانی ها، اجزای تشکیل دهندۀ سنگ کره

سنگ کره، عمدتاً از سنگ و کانی تشکیل شده است.

همهٔ سنگ ها از اجتماع یک یا چند نوع کانی تشکیل شده اند.

کاربرد کانی ها در زندگی ما بسیار گوناگون و فراوان است.

برخی از کانی ها به عنوان کانی قیمتی در جواهرسازی مورد استفاده قرار می گیرند.

گروهی دیگر از کانی ها به عنوان مادۀ ارزشمند معدنی از زمین استخراج می شوند.

از بعضی کانی ها به طور مستقیم یا غیرمستقیم در صنعت و ساخت وسایل، قطعات و تجهیزات صنعتی استفاده می کنند.

دسته ای از کانی ها مصرف خوراکی دارند و در داروسازی و تهیهٔ لوازم بهداشتی کاربرد دارند.

برخی کانی ها وضعیّت حاکم بر گذشتهٔ زمین را نشان می دهند؛ بنابر این از آنها برای شناساسی محیط تشکیل شان استفاده می شود؛

مانند نمک خوراکی (هالیت) و گچ(ژیپس) که نشان دهندهٔ اوضاع آب و …  هوایی گرم و خشک در زمان تشکیل آنهاست.

 

 

کانی ها اجزای تشکیل دهندهٔ سنگ ها هستند.

کانی ها مواد طبیعی، جامد و متبلوری اند که ترکیب شیمیایی نسبتاً ثابتی دارند.

فراوانی کانی ها به عواملی مانند

شرایط تشکیل کانی، مقدار پایداری و مقاومت آنها در برابر فرسایش و فراوانی عناصر تشکیل دهندهٔ آنها بستگی دارد.

تشکیل کانی ها

برخی از آنها حاصل تبلور مواد مذاب هنگام سرد شدن هستند.

بیشتر کانی های قیمتی به این شیوه تشکیل می شوند.

بعضی از کانی ها حاصل تبخیر محلول های فراسیر شده هستند؛ مانند کانی هالیت.

دسته ای از کانی ها تحت تأثیر گرما، فشار و واکنش با محلول های داغ به دست می آیند؛ مانند گرافیت.

شناسایی کانی ها

کانی شناسان برای شناسایی کانی ها از خواص فیزیکی، شیمیایی و نوری آنها استفاده می کنند.

خواص فیزیکی مانند شکل بلور رنگ و سختی کانی؛

خواص شیمیایی مانند واکنش پذیری کانی با اسید

همچنین از خواص نوری کانی ها توسط میکروسکوپ های ویژهٔ(پلاریزان)

کانی های نامهربان در علوم هشتم فصل 11 : کانی ها

برخی از کانی ها  برای سلامتی انسان ضرر دارند.

مانند کانی پنبه نسوز یا آزبست

علت استفاده از آزبست: مقاومت زیاد در برابر گرما و مقاومت زیاد در برابر کشش

کاربرد آزبست: تهیهٔ لنت ترمز، لباس های ضد حریق،سقف های کاذب و …

کانی های ملی

برخی از کانی ها برای اولین بار در ایران و یا به افتخار زمین شناسان و دانشمندان ایرانی نام گذاری شده اند.

از این رو به این کانی ها نام ایرانی داده شده است؛ مانند کانی های بیرونیت (سیلیکات کلسیم و کربنات کلسیم آب‌دار) و آویسنیت (اکسید تالیم و آهن)

که به ترتیب به نام ابوریحان بیرونی و ابوعلی سینا نام گذاری شده اند.

کانی ایرانیت (کرومات سرب آب‌دار) نیز اولین بار در ایران کشف شد.

 علوم هشتم فصل 11 : کانی ها طبقه بندی کانی ها

مهم ترین ملاک های تقسیم بندی کانی ها، ترکیب شیمیایی آنهاست.

و طور کلی به دو دستهٔ زیر تقسیم بندی می شوند.

۱) سیلیکات ها: این گروه از کانی ها عنصر سیلیسیم (Si) در خود دارند و عمدتاً از انجماد و تبلور مواد

مذاب حاصل می شوند؛ مانند کوارتز و مسکوویت.

۲ ) غیر سیلیکات ها: این گروه از کانی ها فاقد عنصر سیلیسیم مانند فیروزه، هالیت و هماتیت.